Jedną z wielu kwestii istotnych dla zakresu podmiotowego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów (dalej rozporządzenie MiCA) jest sprawa jego stosowania do DAO (decentralized autonomous organization – zdecentralizowanej autonomicznej organizacji).

Prace nad projektem rozporządzenia MiCA trwały ponad 2 lata i przez ten czas zmieniało się podejście do tego czy i w jakim stopniu rozporządzenie to ma dotyczyć DAO. W wersji proponowanego przez parlament UE projektu rozporządzenia MiCA z kwietnia 2022 r. zamieszczono definicję DAO, według której „a decentralised autonomous organisation’ means a rule-based organisational system that is not controlled by any central authority and whose rules are entirely routed in its algorithm”. Odwołanie się w tej definicji do algorytmu, który określa zasady funkcjonowania organizacji wynika z praktyki, gdzie DAO jest w istocie najbardziej zaawansowaną formą inteligentnego kontraktu (smart contract) działającego na blockchainie pełniącego funkcję „wirtualnej maszyny”. W kolejnych publicznie dostępnych wersjach projektu – z października 2022 r. oraz z kwietnia 2023 r. – tej definicji już nie zawarto. W pkt 12a preambuły wersji projektu z października 2022 r. zaznacza się natomiast, że jeżeli usługi w zakresie kryptoaktywów będą świadczone w sposób pełni zdecentralizowany, bez żadnego pośrednika, to nie będą objęte zakresem rozporządzenia MiCA. Zostało to powtórzone i rozwinięte także w pkt 22 preambuły ostatecznej wersji rozporządzenia MiCA. Rozporządzenie MiCA znajdzie zatem zastosowanie do świadczenia usług w zakresie kryptoaktywów, które będą świadczone chociaż w części w sposób scentralizowany. Niewątpliwie, po ogłoszeniu i wejściu w życie rozporządzenia MiCA istotnym wyzwaniem dla praktyki i orzecznictwa będzie ustalenie, kiedy można umówić o pełnej decentralizacji, a kiedy o „częściowej”.  Pewne wskazówki zawiera dalsza część pkt 22 preambuły, gdzie stwierdza się, że „Niniejsze rozporządzenie obejmuje prawa i obowiązki emitentów kryptoaktywów, oferujących, osób ubiegających się o dopuszczenie kryptoaktywów do obrotu oraz dostawców usług w zakresie kryptoaktywów. Jeżeli kryptoaktywa nie mają możliwego do zidentyfikowania emitenta, nie powinny one być objęte zakresem stosowania tytułu II, III lub IV niniejszego rozporządzenia. Dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów świadczący usługi w zakresie takich kryptoaktywów powinni jednak być objęci niniejszym rozporządzeniem.” Stąd DAO w zakresie emisji tokenów co do zasady nie będzie objęte postanowieniami rozporządzenia MiCA zawartymi w tytule II (pt. „Kryptoaktywa inne niż tokeny powiązane z aktywami lub tokeny będące e-pieniądzem”), w tytule III (pt. „Tokeny powiązane z aktywami”) lub w tytule IV (Tokeny e-pieniądzem). Z kolei platformy zarządzane przez osobę prawną lub fizyczną (w szczególności giełdy kryptowalutowe i kantory kryptowalutowe) świadczące usługi w zakresie kryptoaktywów mogą w całości podlegać rozporządzeniu MiCA. Nie jest jasne, czy platformy oparte wyłącznie na konstrukcji DAO (np. tzw. giełdy zdecentralizowane) należy uznać za w pełni zdecentralizowane. Dla takiego rozróżnienia może okazać się istotne np. kto dostarcza oprogramowania do platformy: czy jest to osoba prawna (spółka, fundacja), czy też platforma funkcjonuje na otwartym oprogramowaniu przygotowywanym przez społeczność. W praktyce nie ulega jednak wątpliwości, że do DAO nie można zastosować przepisów art. 62 rozporządzenia MiCA dotyczącego zezwolenia na prowadzenie działalności w charakterze dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów, chociażby dlatego, ze zgodnie z ustępem 2 lit. b) we wniosku o zezwolenie na prowadzenie działalności w charakterze dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów należy wskazać formę prawną takiego dostawcy ubiegającego się o zezwolenie, a z kolei według ust. 2 lit h) w takim wniosku należy tożsamość wszelkich akcjonariuszy lub udziałowców – niezależnie od tego, czy  bezpośrednich, czy pośrednich – posiadających znaczne pakiety akcji lub znaczne udziały w dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów ubiegającym się o zezwolenie.

Na marginesie należy podnieść, że czym innym jest możliwość stosowania przepisów prawa publicznego, takich jak rozporządzenie MiCA, a czym innym możliwość stosowania przepisów z zakresu AML/CFT, prawa karnego czy regulacji podatkowych. I tak, chociaż z analizy konkretnego stanu faktycznego może wynikać, że rozporządzenie MiCA nie znajdzie zastosowania do DAO, to jednak przepisy AML/CFT, prawa karnego oraz prawa podatkowego mogą mieć zastosowanie do członków DAO.